Warszawskie spotkanie Forum z politykami, przedstawicielami władz i organizacji pomocowych dowiodło, że propozycjom zmian finansowych i prawnych towarzyszyć musi reforma systemu orzecznictwa. Konieczne jest opracowanie propozycji narzędzia oceny opartego na podstawach naukowych i dostosowanego do wymogów prawa międzynarodowego, w tym ratyfikowanej przez Polskę Konwencji Praw Osób Niepełnosprawnych.

Obecnie funkcjonujący system orzecznictwa o niepełnosprawności opiera się na diagnozie medycznej. Wskazanie w dokumencie stopnia niepełnosprawności oraz określenie jej rodzaju poprzez nadanie kodów jednostek chorobowych nie odzwierciedla faktycznego potencjału posiadanego przez osobę z niepełnosprawnością oraz jej potrzeb rozwojowych. W procesie orzekania o niepełnosprawności pomija się aspekt funkcjonalny – opis zasobów i możliwości osoby, nie wskazuje obszarów, w których osoba powinna otrzymać specjalistyczną pomoc i wsparcie, nie szacuje zakresu potrzebnego wsparcia adekwatnego do potrzeb.

Problem jest zauważany przez specjalistów, stąd środowiska podejmujące działania na rzecz osób z niepełnosprawnościami oraz same osoby niepełnosprawne postulują istotne, kompleksowe zmiany w systemie orzecznictwa.  Jednocześnie od wielu lat podejmowane są wysiłki nad stworzeniem narzędzi uzupełniających informacje zawarte w orzeczeniach o niepełnosprawności.

Zainspirowani niemieckimi systemami orzecznictwa przedstawionymi w Warszawie przez reprezentantów Evangelisches Johannesstift, zdecydowaliśmy się opracować na ich podstawie polską Kartę Potrzeb i Możliwości, uwzględniającą szczególne potrzeby osób z głęboką, wieloraką niepełnosprawnością.

Po przeanalizowaniu narzędzi stosowanych w krajach UE, za najbardziej użyteczną uznaliśmy Kartę do diagnozy potencjału i potrzeb osoby z niepełnosprawnością H.M.B.-W. (system Metzler), stosowaną w Niemczech od 2010 roku. System Metzler (H.M.B.-W.) cechuje przejrzystość i uniwersalność, oparty jest na podstawach naukowych i spójny z ICF, uwzględnia ponadto wszystkie obszary aktywności wymienione w Rozporządzeniu MPiPS w sprawie ŚDS i może być łatwo dostosowany do istniejącego systemu pomocy społecznej. Forum rekomenduje wprowadzenie Karty w Polsce, jako uzupełnienia istniejącego systemu orzecznictwa. Zastosowanie narzędzia umożliwi dystrybucję środków finansowych zgodnie z uzyskanym obrazem faktycznych potrzeb i adekwatnie do zakładanych kierunków wsparcia osoby z niepełnosprawnością.

Adekwatne środki finansowe przekazywane do dziennych ośrodków wsparcia umożliwią świadczenie usług na wysokim poziomie oraz kontynuowanie rehabilitacji podejmowanej w systemie edukacji. Dążenie do utrzymania podobnego poziomu usług w systemie pomocy społecznej poprzez adekwatne finansowanie będzie służyło kontynuowaniu, podtrzymywaniu i rozwijaniu wypracowanych w okresie szkolnym zdolności i umiejętności. Tym samym przyjęcie narzędzia będzie przeciwdziałało dyskryminacji osób z niepełnosprawnością, które wyszły z systemu edukacji i staną się beneficjentami systemu pomocy społecznej.